Με ευρήματα κατοίκησης κατά την
παλαιολιθική και
νεολιθική περίοδο,
η Κέρκυρα περνά στην ιστορική περίοδο χωρίς ευρήματα Μυκηναϊκής εποχής.
Η Ομηρική Οδύσσεια όμως αναφέρεται στο βασίλειο των Φαιάκων, που το
επισκέπτεται ο Οδυσσέας μετά το μακροχρόνιο ταξίδι του, πριν γυρίσει
στην πατρίδα του την Ιθάκη. Παρ’ όλες όμως τις ανασκαφικές προσπάθειες
που έχουν γίνει δεν εντοπίσθηκε η θέση του βασιλείου. Από τις υποθέσεις
που έχουν διατυπωθεί η περιοχή της Παλαιοκαστρίτσας θεωρείται σαν πιο
πιθανή.
Τον
8ο αιώνα αφίχθηκαν οι Ερετριείς, που ιδρύσανε
την πρώτη αποικία στο νησί. Λίγο αργότερα το
734 π.Χ., κατέφθασαν
οι Κορίνθιοι που καταλύσανε την υπάρχουσα αποικία και εγκαταστάθηκαν
στην χερσόνησο της Παλαιόπολης νότια και σε μικρή απόσταση της σημερινής
πόλης. Η νέα αποικία γρήγορα συγκρούστηκε με την μητρόπολη της, την οποία
μάλιστα κατατρόπωσε σε ναυμαχία που έγινε το 664 π.Χ. Ο Θουκυδίδης αναφέρει
ότι υπήρξε «
η παλαιότερη γνωστή ναυμαχία».
Ο άρχων της Κορίνθου Κύψελος για να ελέγξει την Κέρκυρα δημιούργησε
νέες αποικίες στη Λευκάδα και στην Αμβρακία (Άρτα), ενώ ο διάδοχος του,
ο σκληροτράχηλος τύραννος Περίανδρος κατάφερε να την ελέγξει, μέσω του
γιου του Λυκόφρωνα. Η Κέρκυρα μετά το θάνατο του Περιάνδρου παρέμεινε
ανεξάρτητη, όπως ανεξάρτητη παρέμεινε και στις Περσικές εκστρατείες εναντίον
της Ελλάδας. Οι συγκρούσεις όμως με τη μητρόπολη τους την Κόρινθο δεν
σταμάτησαν και τελικά οι διαμάχες τους άναψαν την θρυαλλίδα του καταστροφικού
για τον Ελληνισμό της αρχαιότητας Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.).
Στα ‘Κερκυραϊκά’ ο Θουκυδίδης περιγράφει εν εκτάσει, πέραν των συγκρούσεων
τους με τους Κορίνθιους, τις εσωτερικές έριδες των ολιγαρχικών με τους
δημοκρατικούς, καταγράφοντας και αναδεικνύοντας τα ανθρώπινα μίση και
πάθη (ΙΙΙ 81,2-82,6):
Εκτός τούτου, μετά την άφιξη των πλοίων στον Υλλαϊκόν λιμένα, αποβιβάζοντας
από τα πλοία όσους είχαν πείσει να επιβιβαστούν σ’ αυτά, τους θανάτωσαν.
Ήλθαν επίσης στον ναό της Ήρας και, αφού έπεισαν περί τους πενήντα από
τους εκεί ικέτες να προσαχθούν σε δικαστήριο, τους καταδίκασαν όλους
σε θάνατο. Οι περισσότεροι από τους ικέτες, όσοι δεν είχαν δεχθεί να
δικασθούν, βλέποντες αυτά που συμβαίνανε άρχισαν ν’ αλληλοσκοτώνονται
μέσα στον ίδιον τον ναό. Μερικοί απαγχονίζονταν στα δένδρα και άλλοι
αυτοκτονούσαν, όπως μπορούσε ο καθένας. Ολόκληρη άλλωστε την εβδομάδα,
κατά την οποία ο Ευρυμέδων με τα εξήντα πλοία του παρέμεινε εκεί μετά
την άφιξη του, οι Κερκυραίοι εξακολουθούσαν να φονεύουν όσους από τους
συμπολίτες τους θεωρούσαν εχθρούς τους και, μολονότι ισχυρίζονταν ότι
καταδιώκουν μόνον εκείνους που ήθελαν να καταλύσουν το δημοκρατικό πολίτευμα,
στην πραγματικότητα μερικοί φονεύθηκαν προς ικανοποίηση προσωπικών παθών,
και άλλοι, οι οποίοι είχαν δανείσει χρήματα, από τους οφειλέτες τους.
Μπορούσε κανείς να δει το θάνατο σε όλες του τις μορφές. Καμία από τας
φρικαλεότητας που είναι συνήθεις σε τέτοιες περιστάσεις δεν έλειψε, και
ακόμα χειρότερες συνέβησαν. Διότι πατέρες φονεύανε τα τέκνα τους και
ικέτες απομακρύνονταν από τους ναούς και φονεύονταν. Μερικοί μάλιστα
πέθαναν μέσα στο ναό του Διονύσου, του οποίου οι πόρτες κτίστηκαν με
τοίχο.
Σε τόσο υπερβολικές ωμότητες έφθασε ο εμφύλιος σπαραγμός, ο οποίος θεωρήθηκε
ακόμη και πιο ωμός της πραγματικότητας, λόγω του ότι υπήρξε ο πρώτος.
Διότι βραδύτερον τουλάχιστον, όλος σχεδόν ο Ελληνικός κόσμος συνταράχθηκε,
καθόσον στις διάφορες πόλεις, ο ανταγωνισμός των αρχηγών των δημοκρατικών
και των ολιγαρχικών είχε αποτέλεσμα, οι μεν πρώτοι να επικαλούνται την
βοήθεια των Αθηναίων, οι δε δεύτεροι των Λακεδαιμονίων’’.
Λόγω των εμφυλίων σπαραγμών, ενέσκηψαν στις πόλεις πολλές και μεγάλες
συμφορές, οι οποίες παρουσιάζονται και θα εξακολουθήσουν να παρουσιάζονται
πάντοτε, εφόσον η ανθρώπινη φύση μένει η ίδια, φέρουν όμως βαρύτερο ή
ελαφρότερο χαρακτήρα και διαφέρουν κατά την μορφή, ανάλογα της μεταβολής
των παρουσιαζόμενων περιστάσεων κάθε φορά. Διότι σε καιρό μεν ειρήνης
και ευημερίας και οι πόλεις και οι ιδιώτες διαπνέονται από ευγενέστερα
αισθήματα, καθόσον δεν περιπίπτουν υπό την πίεση αναπότρεπτων αναγκών.
Αλλά ο πόλεμος, αφαιρεί ολίγον κατ’ ολίγον από τους ανθρώπους την καθημερινή
ευημερία, γίνεται διδάσκαλος βίαιος και τείνει ν’ αφομοιώσει τις διαθέσεις
των πολλών προς την παρούσα αυτών κατάσταση. Οι πόλεις λοιπόν άρχισαν
μαστιζόμενες από στάσεις, και όσες τυχόν περιέπιπταν σε αυτές βραδύτερον,
επειδή μαθαίνανε τι γινότανε αλλού, φιλοτιμούντο να υπερβάλουν σε εξεύρεση
νέων επινοήσεων, με πολυμήχανο υπουλότητα των επιθέσεών των και του πρωτοφανούς
των εκδικήσεών των.
Και κατάντησαν να μεταβάλουν αυθαίρετα την καθιερωμένη σημασία των λέξεων,
με τις οποίες δηλούνται τα πράγματα. Τωόντι η μεν παράλογος τόλμη θεωρήθηκε
σαν ανδρεία, έτοιμη σε θυσία χάριν των πολιτικών ομοφρόνων, η προνοητική
διστακτικότητα ως εύσχημος δειλία, η σωφροσύνη ως πρόσχημα ανανδρίας
και η σύνεση σαν βραδυκινησία. Η τυφλή παραφορά κρίθηκε σαν ανδρική αρετή,
ενώ η χάριν ασφαλείας περαιτέρω σκέψη σαν εύσχημος πρόφαση υπεκφυγής.
Ο τα πάντα επικρίνων και τους πάντας κακολογών εθεωρείτο άξιος εμπιστοσύνης
σε κάθε περίσταση, ενώ ο αντιτιθέμενος προς αυτόν, ύποπτος. Εκείνος που
έστηνε πετυχημένη παγίδα θεωρείτο άνθρωπος ευφυής, αλλά πολύ περισσότερο
ικανός ο οσφραινόμενος εγκαίρως αυτήν. Ενώ εκείνος που φρόντιζε να μην
βρεθεί στην ανάγκη να κάνει ούτε το ένα, ούτε το άλλο, θεωρείτο διαλυτής
του κόμματος και πανικόβλητος απέναντι των αντιπάλων. Με μία λέξη, ο
προστρέχων άλλου σε διάπραξη κακού κρινόταν άξιος επαίνων, καθώς και
ο παρακινών άλλον σε διάπραξη κακού, το οποίον εκείνος δεν είχε διανοηθεί’’.
Μετάφραση Ελευθερίου Βενιζέλου
(κείμενο
γλωσσικά προσαρμοσμένο)
Τα χρόνια της Μακεδονικής κυριαρχίας οι Κερκυραίοι συντάχθηκαν με τους
Αθηναίους, τους οποίους ακολούθησαν και στις συγκρούσεις τους με τον
Φίλιππο
τον Β΄ και τον Μεγάλο Αλέξανδρο. Η πρώτη κατάκτηση των
Ρωμαίων σε
ελληνικό έδαφος ήταν η Κέρκυρα
(229 π.Χ.), που στη συνέχεια, στα
πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια, εντάχθηκε στην ανατολική
Βυζαντινή αυτοκρατορία.
Κατά τη
Φραγκοκρατία (1204 μ.Χ.) η Κέρκυρα άλλαξε χέρια μεταξύ
των Ενετών, των Σικελών και του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Από το
1387 όμως
οι Ενετοί εγκαταστάθηκαν οριστικά στο νησί και παρέμειναν για 400 χρόνια
μέχρι το 1797. Οι πειρατικές προσπάθειες του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα για
να την καταλάβει το 1537, όπως και η προσπάθεια κατάληψης της από τους
Τούρκους το 1716 απέτυχαν.
Τα επόμενα χρόνια, μεταξύ
1797-1799, όπως και στα υπόλοιπα Επτάνησα
κατέφθασαν οι
Γάλλοι, οι οποίοι εμφορούμενοι από τις δημοκρατικές
ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης έκαψαν το ‘βιβλίο των ευγενών’ (Libro
d’ oro). Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα οκτώ ετών Ρωσσοτουρκικής διοίκησης,
οι Γάλλοι επέστρεψαν από το
1807 έως το 1814. Τελικά από το
1815
μέχρι το 1863 η Κέρκυρα, όπως και τα υπόλοιπα Επτάνησα τέθηκαν υπό
τη διοίκηση των
Άγγλων, οι οποίοι το
1864 τα παραχώρησαν
στην Ελλάδα και από τότε η Κέρκυρα ακολουθεί τις τύχες του ελληνικού
έθνους. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κέρκυρα εγκαταστάθηκε και ανασυντάχθηκε
η εξόριστη Σερβική κυβέρνηση ενώ η φασιστική Ιταλία με αφορμή τη δολοφονία
του στρατηγού Τελίνι βομβάρδισε και κατέλαβε την Κέρκυρα, την οποία όμως
σύντομα εγκατέλειψε υπό την πίεση της διεθνούς κοινότητας.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου η Κέρκυρα βομβαρδίστηκε από
τους Γερμανούς, με αποτέλεσμα το νησί να θρηνήσει πολλά θύματα, ενώ καταστράφηκαν
και πολλά δημόσια κτίρια.
