Οι απαρχές κατοίκησης της Απουλίας και τη Νότιας Ιταλίας είναι ιστορικά ομιχλώδεις.

Ο Ηρόδοτος παρουσιάζει την δική του άποψη για την κατοίκηση της περιοχής. Αφορμή για την αναφορά του αποτελεί η περιγραφή της συμπεριφοράς και των αντιδράσεων των Ελλήνων κατά την εισβολή των Περσών στην Ελλάδα το 480 π.Χ. Οι Κρήτες μετά την προτροπή της Πυθίας απείχανε από τον πόλεμο. Τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται ο Ηρόδοτος αλλά και η Πυθία των Δελφών συνέβησαν 500 χρόνια πριν από τη συγγραφή της ιστορίας του Ηρόδοτου.   

Βιβλίο VII 170:

«Οι Κρήτες όταν έφθασαν οι απεσταλμένοι των Ελλήνων και τους ζήτησαν βοήθεια, έκαναν το εξής: Έστειλαν μια κοινή αποστολή στους Δελφούς για να ρωτήσουν το θεό αν θα ήταν σκόπιμο να βοηθήσουν την Ελλάδα και η Πυθία τους απάντησε.

‘‘Μωροί ακόμη κατηγορείτε τον εαυτό σας για τα όσα δεινά σας έστειλε ο θυμωμένος Μίνως επειδή βοηθήσατε τον Μενέλαο^(1). Εκείνοι δεν σας είχαν βοηθήσει να εκδικηθείτε το θάνατο του στην Καμικό (σημ. Ακράγαντας), αλλά σεις τους βοηθήσατε για τη γυναίκα που άρπαξε ο βάρβαρος από τη Σπάρτη.’’

Όταν οι Κρήτες έμαθαν την απάντηση αυτή αποφάσισαν να μην στείλουν βοήθεια.

Λένε ότι ο Μίνως αναζητώντας τον Δαίδαλο έφθασε στη Σικανία τη σημερινή Σικελία, όπου πέθανε από βίαιο θάνατο. (τον σκότωσαν οι κόρες του Κοκάλου). Αργότερα και μετά από θεϊκή προτροπή, όλοι οι Κρήτες εκτός από τους Πολιχνιτείς και τους Πραισίους, μετέβησαν στην Σικανία με μεγάλο εκστρατευτικό σώμα και πολιόρκησαν για πέντε χρόνια την Καμικό , που στον καιρό μου την κατοικούν οι Ακραγαντινοί. Στο τέλος επειδή δεν μπορούσαν να κυριέψουν την πολιτεία ούτε να συνεχίσουν την πολιορκία, γιατί υπέφεραν από πείνα, έλυσαν την πολιορκία και έφυγαν. Καθώς έφτασαν στην Ιαπυγία, έπιασε μεγάλη τρικυμία κι έριξε τα πλοία στη στεριά. Επειδή δεν είχαν πλέον κανένα μέσο για να επιστρέψουν στην Κρήτη έμειναν εκεί και ίδρυσαν την πολιτεία Υρία, Από Κρήτες μετονομάσθηκαν Μεσσάπιοι Ιάπυγες και από νησιώτες έγιναν στεριανοί. Ξεκινώντας από την Υρια ⁽²⁾ ίδρυσαν άλλες πολιτείες τις οποίες πολλά χρόνια αργότερα θέλησαν να κατακτήσουν οι Ταραντίνοι, αλλά αυτοί έπαθαν πανωλεθρία και τότε σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες απώλειες Ελλήνων απ΄ ότι ξέρω και Ταραντίνων και Ρηγίνων ⁽³⁾ , τους οποίους ο Μίκυθος ο γιος του Χοίρου υποχρέωσε να προστρέξουν σε ενίσχυση των Ταραντίνων, οπότε σκοτώθηκαν τρεις χιλιάδες Ρηγίνοι. Δεν είναι γνωστό πόσοι Ταραντίνοι σκοτώθηκαν. Ο Μίκυθος ήταν υπηρέτης του Αναξιλάου και επίτροπος στο Ρήγιο. Αυτός όταν τον απέπεμψαν από το Ρήγιο, εγκαταστάθηκε στην Τεγέα της Αρκαδίας και αφιέρωσε στην Ολυμπία πολλούς ανδριάντες.

Όσα ανέφερα για του Ρηγίνους και τους Ταραντινούς ήταν παρένθεση στη διήγηση μου. Στην ερημωμένη Κρήτη ήρθαν, καθώς λένε οι Πραίσιοι, κι εγκαταστάθηκαν άλλοι κυρίως Έλληνες και στην τρίτη γενεά μετά το θάνατο του Μίνωα, συνέβησαν τα Τρωικά , όπου οι Κρήτες ήσαν από τους υποστηρικτές του Μενέλαου ^(1). Ακριβώς γι ΄ αυτό όταν γύρισαν από την Τροία , έπεσε πείνα και θανατικό σ΄ αυτούς και τα ζώα τους. Έτσι ερημώθηκε για δεύτερη φορά η Κρήτη κι εγκαταστάθηκαν εκεί για δεύτερη φορά άλλοι που την κατοικούν με τους Κρήτες που απέμειναν. Θυμίζοντας τους αυτά, η Πυθία τους απέτρεψε να βοηθήσουν τους Έλληνες , αν και εκείνοι ήταν διατεθειμένοι.»

(1)     Ο βασιλιάς της Σπάρτης αδελφός του Αγαμέμνονα από τον οποίο έκλεψε ο Πάρις τη σύζυγο του την Ωραία Ελένη.

(2)     Η σημερινή Oria δυτικά από το Μπρίνδιζι (Brindisi)

(3)   Κάτοικοι του Ρηγίου (Regio)

Εάν οι κάτοικοι της Απουλίας έχουν κρητική καταγωγή ή όχι, είναι δύσκολο να αποδειχθεί —αν και παραμένει μια γοητευτική εκδοχή. Στη συνέχεια όμως οι κάτοικοι της Απουλίας αυτονομήθηκαν, ονομάσθηκαν Μεσσάπιοι και υποδιαιρέθηκαν σε άλλες φυλές (Ιάπυγες, Πευκέτιοι Λευκάνιοι κ.λπ.) Όταν οι Έλληνες φτάσανε στις ακτές της Απουλίας, αντιμετώπισαν την εχθρότητα των Μεσσαπίων, οι οποίοι κατείχαν τα πιο εύφορα εδάφη της Νότιας Ιταλίας, την πεδιάδα της Απουλίας. Οι προσπάθειες των Ταραντίνων παρ’ όλες τις πρόσκαιρες επιτυχίες τους απέβησαν άκαρπες και περιορίσθηκαν γύρω από την πόλη τους, εκμεταλλευόμενοι την θαλάσσια διέξοδο και τον ασφαλή λιμένα τους.  

Η κατάσταση αυτή επικράτησε μέχρι την κάθοδο των Ρωμαίων (3^ος αι. π.Χ.),  προς τους οποίους οι Μεσσάπιοι ήταν πιο φιλικοί, προσβλέποντας στην ήττα των αντιπάλων τους, Ταραντίνων. Μέχρι όμως το 2^ο αιώνα σταδιακά όλες οι πόλεις, ελληνικές και μεσσαπικές, υποτάχθηκαν οριστικά στην παντοδύναμη Ρώμη.

Τα ‘‘μι(η)τάτα’’ των Κρητικών και οι στάνες των κτηνοτρόφων του Gargano Στην κεντρική Κρήτη στον Ψηλορείτη οι πολυάριθμοι βοσκοί του βουνού επί αιώνες ζούσαν και ακόμη ζουν στα μητάτα τους, τις πέτρινες καλύβες τους, οι οποίες είναι κατασκευασμένες με το εκφορικό σύστημα. Οι ειδικοί ανάγουν τον τρόπο κατασκευής των μητάτων στη Μινωική περίοδο. Αίσθηση προκαλούν παρόμοια κτίσματα στην χερσόνησο του Gargano στις ορεινές απολήξεις του Monte Sant’ Angelo σε υψόμετρο 800-1000μ., τα οποία χρησιμοποιούνταν από τους κτηνοτρόφους της περιοχής. Οι κατοικίες των κτηνοτρόφων στο Gargano στην περιοχή του Monte Sant’ Angelo είναι κατασκευασμένες με το εκφορικό σύστημα.   Τα μι(η)τάτα των κτηνοτρόφων στον Ψηλορείτη της Κρήτης βρίσκονται στα οροπέδια του βουνού σε υψόμετρα 1000-1500μ.   Οι περιοχές του Ψηλορείτη στην Κρήτη και της χερσονήσου του Gargano στην Ιταλία.

|